مجله نوآوری و فناوری

در نظریه سیستم‌ها هر سیستم متشکل از اجزایی است که با هم در ارتباط بوده و از مجرای همین ارتباط و دادوستد فیمابین، هدف مشترکی را دنبال می‌کنند. در یک ساختار اقتصاد ملی بنگاه‌های اقتصادی و اشخاص حقیقی و حقوقی اجزای سیستم را تشکیل داده و داد و ستد بین آنها- که اصولا با شکلی از جابه‌جایی دارایی‌ها نظیر پول انجام می‌شود- فراگرد اصلی اقتصاد را تشکیل می‌دهد که باید تمام بخش‌های این فراگرد هدف ساختار یعنی توسعه اقتصاد ملی را دنبال کنند.
بنابراین برخی از مشکلاتی که یک سیستم اقتصادی با آنها مواجه می‌شود نیز ناشی از اختلال در همین فراگرد اصلی یعنی گردش پول و دارایی در اقتصاد ملی است. فرآیند گردش دارایی‌ها در ساختار اقتصاد ملی اصولا با 3 نوع اختلال عمده و ویرانگر مواجه می شود:

به دنبال برگزاری دو دوره همایش آینده پژوهی و استقبال صاحبنظران از تشکیل این رویداد علمی، سومین دوره همایش ملی آینده پژوهی بهمن ماه 1393 برگزار خواهد شد.
این همایش فرصتی برای بحث و تبادل نظر درباره­ ابعاد و کاربردهای علم آینده پژوهی خواهد بود.
بدین­وسیله از استادان، صاحبنظران و پژوهشگران محترم دعوت می­ گردد با مشارکت و ارائه مقاله حول محورها و موضوعات اعلام شده­ زیر، بر غنای محتوایی همایش بیافزایند.
* مروری بر کلیات آینده پژوهی
مبانی معرفت شناختی، ابزار و روش های آینده پژوهی
سناریوسازی و انواع مدل های آن
اهمیت آینده پژوهی در برنامه ریزی کلان
* جایگاه آینده پژوهی و کارکردهای آن
جایگاه آینده پژوهی در ایران و جهان
جایگاه آینده پژوهی در حوزه اسلامی
جایگاه آینده پژوهی و نقش آن در دانش های گوناگون
* آینده پژوهی و تفکر استراتژیک
نقش آینده پژوهی در برنامه ریزی استراتژیک
تعیین نقشه استراتژیک به کمک رویکرد آینده پژوهی
عوامل استراتژیک و رویکرد آینده نگاری
* آینده پژوهی مولفه های کلیدی جامعه
آینده پژوهی در حوزه های سلامت و محیط زیست
آینده پژوهی در حوزه های آموزش و فرهنگ
آینده پژوهی در حوزه های اقتصاد و اشتغال
آینده پژوهی در حوزه های زنان و خانواده
آینده پژوهی در حوزه های امنیتی و سیاسی

* بخش ویژه
بیان تجربیات موفق داخلی در حوزه آینده پژوهی
ترجمه مقالات برگزیده و به روز آینده پژوهی

مهلت ارسال مقاله تا تاریخ 25 آبان 1393 تعیین شده و زمان اعلام نتایج داوری 20 آذر 1393 خواهد بود.
شایان ذکر است مقالات ارسالی به دبیرخانه همایش، پس از داوری و انتخاب برگزیدگان و سایر آثار قابل انتشار، مطابق با ادوار پیشین همزمان با برگزاری همایش در قالب کتابچه و لوح فشرده منتشر خواهد شد و در پایگاه های علمی نیز جهت استفاده سایر پژوهشگران نمایه سازی می گردد.
علاقه مندان می توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر پیرامون همایش، روزهای زوج با شماره های 66564575 و 66564595 تماس حاصل نمایند.

پایگاه اینترنتی همایش: http://FuturesStudies.ir

بانک جهانی در تازه ترین گزارش خود موسوم به «گزارش فضای کسب و کار 2015» به مقایسه 189 کشور جهان از نظر سهولت فعالیت های اقتصادی و وضعیت فضای کسب و کار آن ها پرداخته است.

بر اساس ارزیابی این نهاد بین المللی که بر پایه آمار مربوط به یک ساله منتهی به ژوئن 2014(خرداد93) تهیه شده است فضای کسب و کار در ایران طی این مدت بهبود نسبی داشته است.

* صعود 2 پله ای ایران در رده بندی فضای کسب و کار جهان

بر اساس گزارش بانک جهانی ایران امسال در رده بندی جهانی فضای کسب و کار در میان 189 کشور 2 پله صعود داشته و در رده 130 جهان قرار گرفته است.

صعود 2 پله ای رتبه ایران در رده بندی جهانی از نظر فضای کسب و کار کمتر از انتظار کارشناسان و مسئولان دولت ایران است که با توجه به تغییر دولت و اتخاذ سیاست های جدید انتظار داشتند جایگاه ایران در رده بندی جهانی سهولت کسب و کار بهبود قابل توجهی داشته باشد.

در عین حال بانک جهانی ارزیابی خود از جایگاه ایران در رده بندی سهولت کسب و کار در سال گذشته را نیز اصلاح کرده است. این نهاد بین المللی در گزارش سال گذشته خود رتبه 152 را برای ایران در نظر گرفته بود اما در گزارش جدید رتبه ایران برای سال قبل را 132 اعلام کرده است.

شاخص کلی فضای کسب و کار بر پایه 10 شاخص کوچکتر با عناوین آغازکسب وکار،کسب مجوز ساخت و ساز، ثبت داراییها،کسب اعتبارات، حمایت از سرمایه گذاری، مالیات، تجارت، اجرای قراردادها و ورشکستگی و دریافت انرژی برق محاسبه می شود. این شاخص در واقع نشان دهنده سهولت و مناسب بودن هرکشور برای انجام فعالیت های اقتصادی و تجاری است.

به گزارش تسنیم، در جهان سنگاپور رتبه نخست از نظر فضای کسب و کار را به خود اختصاص داده است و نیوزیلند، هنگ کنگ، دانمارک، کره جنوبی، نروژ، آمریکا، انگلیس، فنلاند، و استرالیا به ترتیب رتبه های دوم تا دهم را به خود اختصاص داده اند.

کشور آفریقایی اریتره نیز در رتبه آخر قرار گرفته است.

کسب‌وکارهای نوپای دانش‌بنیان معمولا توسط تکنولوژیست‌ها بنیان گذاشته و اداره می‌شوند، نه متخصصین مدیریت یا مدیران باتجربه. سهم قابلیت‌های مدیریتی در مجموعه قابلیت‌های استراتژیک در این‌گونه شرکت‌ها به مراتب از شرکت‌های خصوصی کمتر است. افراد در این شرکت‌ها با آورده دانش فنی به جایگاه  تصمیم‌گیری مدیریتی می‌رسند.
یک کسب‌وکار برای موفقیت به مجموعه‌ای متنوع از قابلیت‌ها شامل انواع قابلیت‌های تکنولوژیک و مدیریتی و آشنایی با مسائل قانونی و حقوقی نیاز دارد. توانمندی تکنولوژیک پیش‌نیاز و بستر شکل‌گیری کسب‌وکار نوپا است و به احتمال زیاد از ابتدای شکل‌گیری هسته اصلی کسب‌وکار حول این قابلیت‌ تشکیل می‌شود؛ اما توان مدیریتی بر خلاف توان فنی در ابتدای شکل‌گیری کسب‌وکار نقش پررنگی ندارد، مشتریان اولیه کسب‌وکار در بسیاری موارد در ابتدا مشخص هستند و ارزش محصول را می‌دانند. هسته اولیه نیروی انسانی هم معمولا حول صاحبان دانش اولیه شکل می‌گیرد؛ بنابراین توانمندی مدیریتی در شروع کار و فازهای اول رشد به نسبت توانمندی تکنولوژیک نقش کمرنگ‌تری دارد و به مرور و با تغییراتی که در شرکت، محصولات و مشتریان اتفاق می‌افتد تاثیر استفاده از مباحث علمی مدیریتی جدی‌تر می‌شود. اگر دلایل شکست کسب‌وکارهای نوپای دانش بنیان را بررسی کنیم اکثر دلایل شکستشان در مباحث مرتبط با مدیریت است، نه در تکنولوژی.

عنوان مطلب واقعا ساده است. احتمالا تاحالا تعداد خیلی زیادی متخصص مدیریت تکنولوژی داریم. اما هرچه جلوتر می رویم، من بیشتر به این جمع بندی می رسم که ما در مفاهیم پایه ایرادهای جدی داریم. یک اتفاقی در هفته پیش من را ناگزیر کرد که این مطلب را به رشته تحریر درآورم و از خوانندگانی که احیانا با مباحث آن آشنا هستند پوزش می طلبم.

متاسفانه از دانشجویان مدیریت تکنولوژی وقتی می پرسی مدیریت تکنولوژی چیست، یک تعریف کاملا بی معنی را از یک کتاب بسیار قدیمی و یک نویسنده غیر مرتبط ارائه می دهند و آن اینکه: مدیریت تکنولوژی تخصصی میان رشته‌ای است که علوم پایه، مهندسی،علوم انسانی و دانش و روش‌های مدیریت را یکپارچه می‌کند و بر تکنولوژی به عنوان عامل خلق ثروت توجه می‌شود.

البته من واقعا نمی فهمم این تعریف چه مفهومی را به ذهن متبادر می کند و باعث می شود که چه تصویری به ذهن انسان القاء شود. جالب است که شما کافی است واژه “جزوه مدیریت تکنولوژی” را در گوگل سرچ کنید و انواع و اقسام جزوات و پاورپوینتهای مختلفی که کتاب های مدیریت تکنولوژی را خلاصه کرده اند پیدا نمایید. مثلا یکی از آنها ۲۴۲ اسلاید است، یکی چند فصل است، یکی دیگر جزوه دستنویسی است که اسکن شده است، و آخری که ۵۹۷ اسلاید است!!!

به هر روی، بحثهای بیشتر در این جزوات و فایلها باعث می شود که کمی این تصویر دقیقتر شود. مثلا اینکه: مدیریت فناوری مدیریت انتخاب، اکتساب، بکارگیری (بهره‌برداری)،  توسعه (بهبود) و اشاعه فناوری‌ها است. یا زمانی که شما سراغ Wikipediaی فارسی می روید، علاوه بر تعاریف فوق، این نکته را نیز اشاره کرده که: مدیریت تکنولوژی بر خلاف رشته‌های مدیریت صنایع و مهندسی صنایع که هدف اصلی خود را صرف بهبود و ارتقای کارایی تولید نموده‌است، سعی دارد با تمرکز بر روی “تکنولوژی” و فرایندهایی همچون تحقیق و توسعه، نوآوری، انتقال تکنولوژی و همکاری تکنولوژی، نحوة به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید و تعمیق تکنولوژی‌های موجود را در بنگاه‌های مختلف تولیدی و خدماتی، تعیین و مدیریت نماید.

به عبارت دیگر، کانون توجه اگرچه ثروت آفرینی از تکنولوژی است، اما این کار از طریق مدیریت انتخاب، اکتساب، به کار گیری، توسعه و اشاعه فناوری صورت می پذیرد و یا به کارگیری تکنولوژی های جدید و یا تعمیق تکنولوژی های موجود را در بردارد.

توسعه صنعتی از طریق توسعه خوشه‌های کسب و کار  یکی از رویکردهای بدیلی است که طی دو سه دهه اخیر در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه سرلوحه کار سیاست‌گذاران توسعه صنعتی قرار گرفته است. منشاً چنین توجهی تغییر چارچوب حاکم بر کسب و کارهای صنعتی و به تبع آن برجسته شدن نقش و جایگاه صنایع کوچک و متوسط در توسعه اقتصادی و صنعتی ملل مختلف می‌باشد.
 انعطاف‌پذیری و قدرت تطبیق صنایع کوچک و متوسط برای پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر بازارها، از عمده‌ترین مزیت های این صنایع است. این مزیت در صورتی‌که به رفع تنگناهای موجود بر سر راه توسعه آن‌ها منجرشود، می‌تواند به ارتقاء توان رقابت‌پذیری  این صنایع کمک کرده و شرایط مورد نیاز را برای حضور موفقیت‌آمیز آن‌ها در بازارهای  جهانی فراهم آورد.  
در میان الگوها و روش‌های مختلف توسعه صنعتی، توسعه خوشه‌های کسب و کار یکی از رویکردهای نسبتاً جدید توسعه صنعتی و اقتصادی است که به طور موفقیت آمیزی قادراست تا این نقش حیاتی را برای توسعه صنایع کوچک و متوسط ایفا نماید. خوشه کسب و کار به واحدهای کسب و کار متمرکز در یک منطقه جغرافیایی که با همکاری و تکمیل فعالیت‌های یکدیگر، محصولات و یا خدمات مشابه و یا مشترکی را تولید و ارائه کرده و از چالش‌ها و فرصت‌های مشترکی نیز برخوردارند، اطلاق می شود.  
یکی از دلایل اقبال طراحان استراتژی توسعه صادرات در دهه اخیر به توسعه خوشه‌های صنعتی ، نقش انکارناپذیر آن‌ها در افزایش رقابت‌پذیری است.امروزه موضوع افزایش بهره‌وری مهم‌ترین عامل افزایش‌دهنده مزیت رقابتی است ...
... و کشورهای صادرات‌گرا نیز از این طریق در پی کسب سهم بیشتری از بازار جهانی هستند. وقتی خوشه صنعتی به مرحله بلوغ می‌رسد، مقیاس تولید به طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد و هر بنگاه کوچکی در شبکه تولید بزرگ می‌گردد.مدل توسعه خوشه‌ای، مدل مناسبی برای افزایش قدرت رقابت‌پذیری بنگاه‌های کوچک و متوسط مقیاس است. خوشه‌ها به واسطه استفاده از صرفه‌ها و عوارض خارجی مثبت اقتصادی به آسانی می‌توانند در زنجیره ارزش افزوده و تجارت جهانی قرار گیرند. خوشه‌های نساجی و پوشاک چین، نمونه مناسبی از ترکیب بنگاه‌های کوچک و متوسط مقیاس و تشکیل خوشه‌های صادرات‌گرا هستند که از طریق تشکیل خوشه‌های تخصصی (مثلا تولید کراوات در یک خوشه به عنوان اصلی‌ترین محصول) از تمام صرفه‌های اقتصادی ایجاد خوشه استفاده کرده و با افزایش بهره‌وری و کاهش قیمت، سهم بالایی از ارزش افزوده و تجارت جهانی را نصیب خود می‌کنند. این مدل از سازمان تولید در بخش‌هایی از چین، تایوان، برزیل و ایتالیا بسیار موفق عمل کرده‌است. نکته قابل ذکر این است که این خوشه‌ها، مرحله بلوغ خود را طی کرده‌اند و وارد مرحله رشد خود  شده‌اند و توانسته‌اند با استفاده از انواع صرفه‌های اقتصادی، محصولاتی با رقابت‌پذیری بالا به بازارهای جهانی عرضه کنند.

دکتر غلامرضا سلیمانی*

*معاون صنایع کوچک
سازمان صنایع کوچک وشهرک های صنعتی ایران