مجله نوآوری و فناوری

ثابت شده است که شرکت ها باید به روشی سازگار با محیط زیست عمل کنند تا به رفاه اجتماعی کمک کنند و به رقابت و موفقیت مالی دست یابند. نوآوری یک عامل مهم در موفقیت و بقای شرکت است و همچنین برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار ضروری است. نوآوری سبز به بهبود یک محصول یا فرآیند و تولید یک ایده یا رفتار جدید منجر میشود که می تواند فشار وارد بر محیط زیست را کاهش دهد و به اهداف پایدار دست یابد. هدف از نوآوری سبز کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی است.

 این نوع نوآوری یک کاتالیزور مهم برای دستیابی به اهداف بزرگ سازمان از جمله صرفه جویی در انرژی، پیشگیری از آلودگی، بازیافت زباله، مدیریت محیطی سازمان و افزایش عملکرد تجاری و مزیت رقابتی است. نوآوری سبز مزایای قابل توجهی برای شرکت ها و سازمان ها به ارمغان می آورد و بیشتر به اعتبار آنها کمک می کند. به عبارت دیگر، نوآوری سبز به عنوان یکی از عوامل اصلی مؤثر بر رشد مالی، پایداری محیطی کیفیت زندگی شناخته می شود. این پدیده باعث کاهش خطرات زیست محیطی، آلودگی و اثرات منفی مصرف انرژی هایی مانند آب، برق و نفت گاز می شود.

نوآوری به عنوان منبعی برای مزیت رقابتی یک شرکت و محرکی برای توسعه اقتصادی شناخته می‌شود. نوآوری نتیجه برخی از انواع ورودی است، دانش از مهمترین انواع آن است. در شرکت ها و صنایع ، دانش می تواند به صورت داخلی توسعه یابد. با این حال، این دانش می تواند از منابع خارجی نیز حاصل شود، دانشگاه ها یکی از منابع دانش مورد استفاده صنایع در نوآوری هستند و این امر همکاری دانشگاه وصنعت را به ابزاری مهم تبدیل می کنند. به طور خاص، همکاری دانشگاه وصنعت می تواند از طریق تبادل فناوری، نوآوری را ارتقا دهد و همچنین به اقتصاد منطقه ای یا ملی کمک کند و بر مبنای دانش، تغییرات اقتصادی را ایجاد کند.

از منظر صنعت ، همکاری دانشگاه وصنعت یک استراتژی مهم است، زیرا از طریق این همکاری می توان هزینه ها و ریسک ها را تقسیم کرد . به عنوان مثال، از این طریق می توان تعداد بیشتری از پروژه های تحقیق و توسعه را تسهیل کرد. علاوه بر این، همکاری دانشگاه وصنعت می‌تواند راه حل هایی برای مشکلات خاص ایجاد کند، ظرفیت فناوری و اقتصادی شرکت ها را برای رقابت شرکت ها افزایش دهد و همچنین فناوری دانشگاه را برای سود مالی را تجاری کند.

دکتر علی بنیادی نائینی عضو هیات علمی گروه مدیریت و مهندسی کسب و کار دانشکده مهندسی پیشرفت در دانشگاه علم و صنعت است که کتابی با عنوان «درآمدی بر توسعه دیپلماسی علم و فناوری» را در دست چاپ دارد.

 وب سایت دیپلماسی علم و فناوری با ایشان مصاحبه ای درمورد دیپلماسی علم و فناوری و چالش ها و مشکلات آن داشته ایم که در ادامه می آید:

دکتر طاهر حبیب زاده

پژوهشکده سیاست گذاری علم، فناوری و صنعت؛ دانشگاه صنعتی شریف

مقدمه

در اهمیت توسعه فناوری محور کشور سخن فراوان گفته شده است و دیگر بر کسی اهمیت موضوع پوشیده نیست. در اینجا فقط به یک نقل قول از مقام معظم رهبری بسنده می کنیم:

«براى یک ملت، علم وسیله‏اى است براى رسیدن به اقتدار ملى و ثروت ملى. البته این ‌ها ثروت و پول لازم دارد؛ پول را هم از همین راه باید به ‌دست بیاوریم… آن روزى که ما بتوانیم درآمد کشور را از راه دانش ‌مان به‌ دست بیاوریم و درِ چاه ‌هاى نفت را پلمب کنیم، آن روز براى ما روز خوبى است. امروز ما داریم از ذخایرمان می‌خوریم. بیشتر بودجه‏ى کشور از نفت است. نفت ذخیره‏ ى ماست. گنجینه‏ مان را داریم تخلیه می‌کنیم؛ از روى ناچارى. باید روزى برسد که این ملت بتواند از دانش خود ثروت تولید کند. آن وقت خودِ آن ثروت به پیشرفت دانش کمک خواهد کرد… دائماً هم ‏افزائى به‌وجود مى‏آید. البته جهت‌ گیری ‌ها، باید جهت گیری‌ هاى درست و معنوى و الهى باشد.» (۱۳۸۷/۰۶/۰۵)

اقتصاد امروز جهان به‌شدت از وابستگی به منابع زیرزمینی و صنایع صنعتی فاصله گرفته و اقتصاد دانش‌بنیان و شرکت‌های دانش‌بنیان را به‌عنوان راهبرد اساسی خود برای رشد و توسعه اقتصادی می‌داند و توجه بسیاری از اندیشمندان ، سیاست‌گذاران و برنامه ریزان را به خود منعطف کرده، که در این میان نقش دانشگاه به‌عنوان ایجادکننده دانش، نقش کلیدی در این راستا دارد ، اما روند آموزش و پژوهش در دانشگاه‌های کشور کمک چندانی به اقتصاد دانش‌بنیان و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان نکرده است و دانشگاه‌ها فقط به روند تولید علم بدون توجه به بازار ادامه می‌دهند . تجربیات کشورهای پیشرفته در این زمینه نشان می‌دهد که از تجاری‌سازی به‌عنوان راهبردی برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان استفاده کرده‌اند . به‌طوری‌که تجاری‌سازی اختراعات و نوآوری دانشگاهی در سراسر دنیا تبدیل به یک مسئله مهم شده است. بسیاری از دانشگاه‌ها در حال حرکت به‌سوی تبدیل‌شدن به دانشگاه‌های مبتنی بر کارآفرینی و نوآوری فناورانه می‌باشند. اگرچه دانشگاه‌ها تعداد زیادی از اختراعات و نوآوری به وجود آمده را نادیده می‌گیرند، اما بااین‌حال هنوز بخش اعظمی از این نوآوری در انتظار تجاری شدن هستند. همین موضوع به‌خودی‌خود می‌تواند به‌عنوان یک نتیجه از پیچیدگی فرآیند و همچنین تعهد طرف‌های درگیر در فرآیند تصمیم گیری باشد.  از طرفی دیگر تجاری سازی نتایج تحقیق یکی از گامهای مهم نظام نوآوری است که می‌توان آن را به‌صورت یک فرایند و یا حداقل به‌عنوان یک فعالیت در نظر گرفت . آنچه اهمیت دارد آن است که بدون توجه به این عمل یعنی تجاری کردن نتیجه تحقیق ،راه ورود به بازارهای داخلی و خارجی برای محصولات تحقیقاتی مسدود بوده و یا به‌سختی قابل‌دسترسی است و این بدان جهت است که : منابع مربوط محدودند ،گستره ایده وسیع و عمیق است و بالاخره کارآفرینان  شدیداً درگیر محیط رقابتی یا چالشی هستند

عنوان مطلب واقعا ساده است. احتمالا تاحالا تعداد خیلی زیادی متخصص مدیریت تکنولوژی داریم. اما هرچه جلوتر می رویم، من بیشتر به این جمع بندی می رسم که ما در مفاهیم پایه ایرادهای جدی داریم. یک اتفاقی در هفته پیش من را ناگزیر کرد که این مطلب را به رشته تحریر درآورم و از خوانندگانی که احیانا با مباحث آن آشنا هستند پوزش می طلبم.

متاسفانه از دانشجویان مدیریت تکنولوژی وقتی می پرسی مدیریت تکنولوژی چیست، یک تعریف کاملا بی معنی را از یک کتاب بسیار قدیمی و یک نویسنده غیر مرتبط ارائه می دهند و آن اینکه: مدیریت تکنولوژی تخصصی میان رشته‌ای است که علوم پایه، مهندسی،علوم انسانی و دانش و روش‌های مدیریت را یکپارچه می‌کند و بر تکنولوژی به عنوان عامل خلق ثروت توجه می‌شود.

البته من واقعا نمی فهمم این تعریف چه مفهومی را به ذهن متبادر می کند و باعث می شود که چه تصویری به ذهن انسان القاء شود. جالب است که شما کافی است واژه “جزوه مدیریت تکنولوژی” را در گوگل سرچ کنید و انواع و اقسام جزوات و پاورپوینتهای مختلفی که کتاب های مدیریت تکنولوژی را خلاصه کرده اند پیدا نمایید. مثلا یکی از آنها ۲۴۲ اسلاید است، یکی چند فصل است، یکی دیگر جزوه دستنویسی است که اسکن شده است، و آخری که ۵۹۷ اسلاید است!!!

به هر روی، بحثهای بیشتر در این جزوات و فایلها باعث می شود که کمی این تصویر دقیقتر شود. مثلا اینکه: مدیریت فناوری مدیریت انتخاب، اکتساب، بکارگیری (بهره‌برداری)،  توسعه (بهبود) و اشاعه فناوری‌ها است. یا زمانی که شما سراغ Wikipediaی فارسی می روید، علاوه بر تعاریف فوق، این نکته را نیز اشاره کرده که: مدیریت تکنولوژی بر خلاف رشته‌های مدیریت صنایع و مهندسی صنایع که هدف اصلی خود را صرف بهبود و ارتقای کارایی تولید نموده‌است، سعی دارد با تمرکز بر روی “تکنولوژی” و فرایندهایی همچون تحقیق و توسعه، نوآوری، انتقال تکنولوژی و همکاری تکنولوژی، نحوة به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید و تعمیق تکنولوژی‌های موجود را در بنگاه‌های مختلف تولیدی و خدماتی، تعیین و مدیریت نماید.

به عبارت دیگر، کانون توجه اگرچه ثروت آفرینی از تکنولوژی است، اما این کار از طریق مدیریت انتخاب، اکتساب، به کار گیری، توسعه و اشاعه فناوری صورت می پذیرد و یا به کارگیری تکنولوژی های جدید و یا تعمیق تکنولوژی های موجود را در بردارد.

چکیده

در این مقاله پس از بیان اهمیت، تاریخچه و خلاصه‌ای از روش‌‌شناسی، آینده‌نگاری چین از ابعاد مختلف بررسی شده است. ابعاد آینده‌نگاری چین شامل سابقه، اهداف، افق، روش، کاربردهای مورد انتظار، معیار انتخاب کارشناسان، معیار انتخاب فناوری، سازمان کاری، سؤالات دلفی و برخی نتایج حاصل از مطالعه است. نتیجه‌گیری و پیشنهادها نیز بخش پایانی مقاله را تشکیل می‌دهد. به طور کلی بررسی علوم و فناوریها در چین نشان می‌دهد که فناوری اطلاعات، علوم حیاتی و زندگی، علوم مربوط به انرژی و محیط‌زیست، نیمه‌رساناها، مواد جدید، نرم‌افزار و مواد آهنی و استیلی از اهمیت بیشتری برخوردارند.

آینده پژوهی از جمله مباحث نوینی است که در فضای عدم قطعیت حاکم و آشوبناک کنونی به خوبی پاسخگوی نیاز فضای مدرن کسب و کاری است. آینده‌پژوهی در فرایند برنامه‌ریزی، مدیریت استراتژیک و مدیریت ریسک کاربرد دارد و از طرفی امروزه در پیش‌بینی مشاغل مورد نیاز آینده نیز مورد استفاده است.

آینده‎پژوهی فناوری نیز یک روش برای آینده‎پژوهی و پیش‎بینی به منظور تشخیص و شناسایی محتمل‎ترین ابداعات آتی بشر و توسعه‎ی فناوری در آینده است. این روش امروزه از ابزارهای بسیار سودمند برای دست‎یابی به هوشمندی استراتژیک به شمار می‎رود.

 دو هدف عمده از آینده‌پژوهی فناوری عبارت است از:

1.       تشخیص و شناسایی فناوری‎های پرمنفعت (چه از نظر اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی) نوظهور در آینده

2.      شناسایی حوزه‎های آتی مرتبط با پژوهش‎های استراتژیک